“ซื้อไว้ก่อน เดี๋ยวมีเวลาค่อยอ่าน”นี่คงเป็นประโยคยอดนิยมของเหล่าหนอนหนังสือหลายๆ คน เวลาเจอหนังสือถูกใจและอยากได้มันมาไว้ในครอบครอง แต่ไม่มีกำหนดเปิดอ่านที่แน่นอน หรือเรียกง่ายๆว่า “ขอให้ได้เป็นเจ้าของไว้ก่อนเพื่อความสบายใจ”
ตอนเลือกหยิบ หยิบ หยิบ และจ่าย ก็มีความสุขดีอยู่หรอก แต่พอมีงานหนังสือลดราคาหรือมีโปรโมชั่นตามร้านหนังสือ หนอนหนังสือก็อดที่จะแอบย่องเบาไปด้อมๆมองๆ ดูเนื้อหาหนังสือ ดูราคา คำนวณความคุ้มค่า แล้วสุดท้ายก็หยิบจ่ายจนได้ ตอนนี้ห้องของหลายๆคนอาจจะมีหนังสือที่รอให้เปิดอ่านมากกว่าหนังสือที่อ่านจบแล้วเสียอีก หนังสือบางเล่มยังไม่ได้แกะพลาสติกที่หุ้มหนังสือหรือไม่ก็ยังอยู่ในถุงใส่หนังสือตั้งแต่ตอนซื้อมาด้วยซ้ำ และเชื่อเลยว่าหนอนหนังสือหลายคนเคยกลุ้มใจกับหนังสือล้นชั้นของตัวเองบ่อย ๆ เช่นกัน ใจหนึ่งก็ทั้งรักทั้งหวง ตั้งใจจะเก็บไว้รอหาเวลาว่าง ๆ มานั่งอ่าน แต่ก็ไม่ได้ฤกษ์งามยามดีมาอ่านสักที ใจหนึ่งก็เสียดายว่าถ้าปล่อยวางบนชั้นเฉย ๆ ก็คงไม่มีประโยชน์ ตัดสินใจว่าจะคัดเลือกแล้วบริจาคแต่ก็กังวลหลายเรื่อง
จะบริจาค ก็กลัวว่าจะไม่เหมาะกับเด็ก
จะบริจาค ก็กลัวว่าจะถูกนำไปวางบนชั้นเฉยๆ
จะบริจาค ก็เกรงว่าจะไม่มีหน่วยงานไหนรับ
จะบริจาค ก็กังวลว่าเจ้าของคนใหม่จะดูแลดีไหม
จะบริจาค ก็…
สุดท้ายหนังสือก็ยังไม่ได้เดินทางไปหาเจ้าของใหม่ ยังอยู่ในบ้าน ยังเป็นส่วนหนึ่งของห้อง ยังไม่ได้เปิดอ่าน และยังวางกองอยู่ที่เดิม
เมื่อจะบริจาคอีกครั้ง คำถามแห่งความกังวลต่าง ๆ ก็ชวนให้คิดไม่ตก มันจะดีกว่าไหมถ้าเราลองมองหาองค์กรที่รับบริจาคหนังสือและสามารถทำให้เรามั่นใจได้ว่าหนังสือแสนรักของเราจะเป็นประโยชน์กับคนอื่นอย่างเป็นรูปธรรม แล้วถ้ามีองค์กรที่ทั้งรับบริจาคและสร้างคุณค่าให้หนังสือ 1 เล่ม มีประโยชน์ 2 เท่า หนอนหนังสือทั้งหลายจะสนใจและอยากบริจาคหนังสืออีกสักครั้งหรือเปล่า
ร้านปันกันเป็นหนึ่งในสถานที่รับบริจาคหนังสือทั้งบริจาคด้วยตนเองและส่งทางไปรษณีย์ ร้านนี้รับบริจาคหนังสือทุกประเภท รวมทั้งนิยายวัยรุ่น แจ่มใส วรรณกรรมแฟนซีด้วย แต่ยกเว้นนิตยสารรายปักษ์และหนังสือลามกอนาจาร ดังนั้นหนอนหนังสือสายนิยายกุ๊กกิ๊กที่หาองค์กรรับบริจาคค่อนข้างยากก็หมดกังวลได้เลย เพียงแค่คัดเลือกหนังสือสภาพดีที่คิดว่าถ้าสมมติตัวเองเป็นคนที่ชอบอ่านหนังสือทุกประเภทบนโลกแล้วมาเห็นหนังสือเล่มนี้ก็อยากจะหยิบมาอ่าน เมื่อเราบริจาคหนังสือให้ร้านปันกัน หนังสือทุกเล่มที่เราบริจาคจะถูกนำมาแยกประเภท ติดป้ายราคาใหม่ในราคาที่ต่ำกว่าราคาเดิมหลายเท่า แล้ววางจำหน่ายในร้านปันกันเพื่อให้พวกมันได้รอพบกับเจ้าของคนใหม่ เหล่าหนอนหนังสือที่ต้องการหนังสือมือสองราคาย่อมเยาจะแวะเวียนมาเลือกซื้อหนังสือเป็นประจำ เจ้าของเดิมที่เคยกังวลว่าหนังสือที่ดีที่สุดของเราอาจจะเป็นหนังสือที่ยากเกินกว่าการทำความเข้าใจของคนอื่น หรือหนังสือที่สนุกที่สุดของเราอาจจะเป็นเรื่องที่ชวนงุนงงและสร้างความสับสนก็ได้ให้คนอื่นหรือเปล่า สามารถยกภูเขาออกจากอกได้เลยเพราะร้านปันกันมีกลุ่มลูกค้าหลายช่วงอายุจึงมั่นใจหนังสือจะได้ถูกเลือกจากคนที่ต้องการและเหมาะสมกับมันจริง ๆ
ร้านปันกันทำให้หนังสือทุกเล่มมีประโยชน์เป็น 2 เท่า ประโยชน์ที่หนึ่งคือหนังสือได้เจ้าของคนใหม่ที่เขาถูกใจและเต็มใจรับดูแลต่อ ไม่ว่าจะเป็นคุณป้าผู้ชื่นชอบวรรณกรรมต่างประเทศ คุณลุงนักรักษ์ประวัติศาสตร์ไทย วัยรุ่นหลงใหลนวนิยายโรแมนติก หรือเด็กหญิงเด็กชายที่ชื่นชอบการ์ตูนแฟนซี ร้านปันกันเป็นจุดรวมพลของนักอ่านทุกประเภท และประโยชน์ที่สองคือ รายได้จากการจำหน่ายหนังสือทุกเล่มโดยไม่สักค่าใช้จ่ายใด ๆ จะเปลี่ยนเป็นทุนการศึกษาให้เด็ก ๆ ที่ขาดโอกาสทั่วประเทศ ซึ่งเด็ก ๆ เหล่านี้ได้รับการพิจารณาคัดเลือกตามความเหมาะสมและจะได้รับการดูแลตลอดระยะเวลาที่อยู่ในโครงการจนสำเร็จการศึกษา
หนังสือของเราเปลี่ยนเป็นทุนให้น้องได้เรียน ได้ใช้จ่ายในครอบครัว และอาจจะเป็นทุนให้น้องซื้อหนังสือที่พวกเขาใฝ่ฝันอยากอ่านอีกด้วย เด็กแต่ละคนมีความสนใจคนละด้าน ชอบหนังสือคนละแนว และอ่านหนังสือคนละเล่ม เหมือนเราทุกคนที่เลือกซื้อเลือกอ่านหนังสือที่ตัวเองชอบและสนใจ ต่างกันเพียงแค่โอกาสในการเข้าถึงและทุนในสนับสนุนการเรียนรู้ของพวกเขา ดังนั้น หนังสือที่เราอ่านจนอิ่มหรืออิ่มก่อนอ่านก็สามารถรวบรวมบริจาคให้กับร้านปันกันเพื่อสร้างการเรียนรู้ที่มากกว่าห้องเรียน เติมเต็มความพร้อมในการเติบโตตามเส้นทางความฝัน และเป็นแรงบันดาลใจให้เด็ก ๆ รู้จักการแบ่งปันเพื่อสังคมเหมือนกับพวกเรา
เรื่อง ณัฐริยา โสสีทา